Bài cuối: Tìm lời giải cho đầu ra Một sinh viên trường Đại học Bạc Liêu cho biết: “Tài liệu tham khảo của trường không chỉ ít, mà còn cũ. Có những môn hầu như sách tham khảo được xuất bản trước năm 2000, sách mới nhất là năm 2005. Vì vậy, sinh viên không được cập nhật những kiến thức mới”. Và theo một cử nhân được đào tạo ở trường Đại học Bạc Liêu: “Đến kỳ thi, lẽ ra sinh viên phải thi thực hành, nhưng do máy móc không đáp ứng được, sợ ảnh hưởng đến kết quả thi, nên thầy cho thi… lý thuyết!”. Việc tân cử nhân Đại học Bạc Liêu gian nan tìm việc làm đã kéo theo nhiều hệ quả: sinh viên bỏ học giữa chừng, học sinh phổ thông quay lưng lại với trường đại học của tỉnh… Thực trạng này cần kíp những phương cách tháo gỡ. Qua trao đổi với các nhà tuyển dụng lao động, được biết, nguyên nhân chủ yếu khiến họ từ chối cử nhân Đại học Bạc Liêu là bởi chất lượng đào tạo chưa tạo được lòng tin với xã hội. Vậy chất lượng thật của những lớp cử nhân “ra lò” từ ngôi trường này thế nào? Chất lượng đào tạo đến đâu? Chất lượng “sản phẩm” của một trường đại học là sự đan xen của các yếu tố: chất lượng đầu vào, đội ngũ giảng viên, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, tư liệu phục vụ học tập, thái độ của người học... Hàng năm, Đại học Bạc Liêu đều tuyển sinh từ 1.000 - 1.500 chỉ tiêu hệ chính quy. Những thí sinh trúng tuyển có số điểm không thấp, thậm chí có những ngành điểm tuyển tương đương với những trường đại học khác. Song, thực chất điểm của 3 môn thi tuyển đại học, cao đẳng của một bộ phận thí sinh rất thấp, nhờ được cộng điểm ưu tiên nhiều (có năm ưu tiên đến 6 điểm) nên mới trúng tuyển. Theo nhận định của nhiều người, với tình hình tuyển sinh như vậy thì chất lượng đầu vào không thể cao được, kéo theo chất lượng đầu ra bị ảnh hưởng. Ngoài ra, chương trình đào tạo, cơ sở vật chất, tài liệu phục vụ học tập cũng còn yếu và thiếu. Nhiều sinh viên đã và đang học tại trường cho rằng, chương trình mà các bạn học cơ bản cung cấp đủ kiến thức cần thiết giống như các trường đại học khác. Thế nhưng, các bạn gần như bị động trong suốt thời gian học, hầu như chỉ học lý thuyết chứ không có thực tiễn, vì trang thiết bị phục vụ học tập yếu kém và nhà trường ít tạo cơ hội giúp sinh viên tiếp cận thực tế. Về đội ngũ giảng viên cũng có nhiều điều băn khoăn. Đại học Bạc Liêu được phát triển trên nền của trường Cao đẳng Sư phạm nên năng lực giảng viên ít nhiều chưa đáp ứng yêu cầu đào tạo bậc đại học. Để khắc phục hạn chế này, nhà trường “chữa cháy” bằng cách thỉnh giảng. Song song đó là việc tích cực “đãi cát tìm vàng” trong sinh viên trường, thu hút nhân tài ở các trường đại học khác và đưa giảng viên đi đào tạo sau đại học. Tuy nhiên, những cách làm này chưa mang lại hiệu quả cao. Những giảng viên trẻ mới về công tác mặc dù có bằng cấp đủ chuẩn, nhưng chưa kinh qua giảng dạy, nên chỉ dạy được chứ chưa hay. Hoặc việc áp dụng các phương pháp dạy mới, kiến thức mới của các giảng viên trẻ “không được thoải mái”. Còn với những giảng viên thỉnh giảng ở các trường đại học khác thì mặc dù họ có kiến thức vững, giàu kinh nghiệm đứng lớp, song với họ, sinh viên Đại học Bạc Liêu là “những đứa con ngoài giá thú”, nên có một số người chỉ dạy theo trách nhiệm chứ không tận tình, tâm huyết. Một bạn sinh viên kể, có một thầy giáo thỉnh giảng do không hài lòng với mấy khóa trước, nên khi đến dạy ở lớp bạn đã nói thẳng là thầy chỉ đến đây dạy vì trách nhiệm, chứ không “quyến luyến” sinh viên. Nghe những lời ấy, cả lớp bạn rất buồn và bị ức chế trong suốt môn học đó. Giờ học của sinh viên Đại học Bạc Liêu. Ảnh: M.Đ Chất lượng đào tạo còn phụ thuộc rất lớn vào thái độ học tập của sinh viên. Sinh viên của trường hầu hết sống ở vùng sâu, vùng xa, bản tính vốn rụt rè, nhút nhát, quen với việc học thụ động. Một bộ phận sinh viên gần như thiếu chủ động, chưa đam mê tìm tòi, học hỏi những kinh nghiệm từ thực tiễn cuộc sống. Một nhà tuyển dụng bức xúc nói: “Có những sinh viên xin vào đơn vị chúng tôi thực tập nhưng chỉ đến một vài ngày lấy số liệu làm báo cáo thực tập rồi “lặn” mất tăm. Lẽ ra, đây là cơ hội cho các bạn tiếp cận thực tế, thể hiện mình để chúng tôi nhìn thấy, song, các bạn đã bỏ qua nó”. Nhiều sinh viên cũng thừa nhận, sau những năm đại học, các bạn chỉ có kiến thức căn bản, còn sự nhạy bén, năng nổ, thực tiễn thì thiếu trầm trọng. Để rộng đường ra… Qua việc “giải mã” chất lượng đào tạo cử nhân của trường Đại học Bạc Liêu, có thể thấy, việc nhà tuyển dụng chưa mặn mà với “sản phẩm” của trường không hẳn là vô lý. Tuy nhiên, “nói không” với cử nhân Đại học Bạc Liêu là bất công với nhiều bạn trẻ và chưa hẳn là cách làm hay trong tuyển dụng. Nhìn nhận một cách khách quan thì chất lượng đào tạo của trường Đại học Bạc Liêu vẫn còn một số hạn chế nhất định, nhưng trong đó vẫn có người giỏi. Thiết nghĩ, nhà tuyển dụng nên nhìn vào con người cụ thể đi ra từ Đại học Bạc Liêu đang cống hiến sức mình cho xã hội, để thấy rằng cũng có những người “làm được việc”. Theo ý kiến của nhiều người, để có thể chọn được người tài và công bằng hơn với cử nhân Đại học Bạc Liêu, cách tuyển dụng hợp lý nhất là tổ chức thi tuyển theo Luật Cán bộ, công chức và đảm bảo thời gian tập sự theo luật định. Ai không đủ năng lực và thiếu phẩm chất sẽ bị đào thải. Bên cạnh đó, lãnh đạo tỉnh cần có động thái để nhà tuyển dụng công bằng với “sản phẩm” của trường. Chất lượng là yếu tố sống còn của một cơ sở giáo dục. Vì vậy, trường Đại học Bạc Liêu cần phải nâng cao chất lượng bằng cách củng cố, nâng chất đội ngũ giảng viên không những ở bằng cấp, mà còn về mặt năng lực giảng dạy. Cùng với việc hoàn thiện cơ sở vật chất, đầu tư thêm tư liệu học tập, nhà trường cũng cần đổi mới, mạnh dạn áp dụng phương pháp dạy học tích cực, tăng cường cọ xát thực tiễn cho sinh viên. Nhà trường có thể tổ chức những chuyến đi thực tế phù hợp hay gặp gỡ, giao lưu với nhà tuyển dụng, nhà chuyên môn để sinh viên có cơ hội học hỏi kiến thức thực tiễn. Đồng thời hiểu được công việc mình sẽ làm sau khi ra trường và có cơ hội thể hiện mình, làm thay đổi cách nhìn của nhà tuyển dụng về sinh viên học ở Đại học Bạc Liêu. Đại học là tinh hoa, chứ không phải đại trà. Do vậy, trong công tác tuyển sinh, nhà trường cũng nên cân nhắc, không chạy theo số lượng. Chú trọng đến chất lượng để có thể tuyển được những sinh viên ưu tú. Nếu làm tốt ngay từ khâu tuyển sinh thì sẽ hứa hẹn cho ra “lò” những cử nhân chất lượng cao. Góp ý trong vấn đề này, nhiều người cho rằng, trong tuyển sinh, nhà trường nên sàng lọc kỹ để loại ra những người yếu kém. Hàng năm, chỉ tuyển khoảng 500 - 700 sinh viên và đào tạo cho “ngon lành”. Khi xã hội nhìn thấy những “lứa” cử nhân đầu tiên của Đại học Bạc Liêu đạt chất lượng thì tự nhiên ngôi trường này sẽ có “thương hiệu” trong lòng xã hội và không còn phải băn khoăn chuyện đầu ra. Trong công tác tuyển sinh, trường đặt chỉ tiêu khá lớn cũng có nguyên nhân. Đó là do kinh phí đầu tư của Nhà nước cho trường còn hạn hẹp, nên trường buộc phải tuyển sinh nhiều để cân đối chi tiêu. Mặc dù ý định ban đầu của nhà trường là hoạt động không phải vì lợi nhuận, nhưng thực tiễn buộc trường phải tính tới điều đó. Trước tình hình trên, tỉnh cũng nên xem xét đầu tư thêm kinh phí hoạt động cho nhà trường cũng như đầu tư để trường sớm hoàn thiện cơ sở vật chất. Đầu ra của Đại học Bạc Liêu gian nan không hoàn toàn do lỗi của nhà trường và nhà tuyển dụng, mà còn do sinh viên. Chính thái độ học tập thiếu chăm chỉ đã làm cho nhà tuyển dụng thiếu niềm tin với các bạn. Học ở trường đại học tỉnh lẻ là các bạn đã không có lợi thế bằng những sinh viên các trường ở thành phố lớn. Do đó, các bạn cần phải rèn luyện tính năng động, sáng tạo bằng cách “ném mình” ra xã hội, va chạm với thực tế, để ở đâu cũng có thể sống được, việc gì cũng có thể làm được - dù rằng có thể kiến thức trên sách vở của các bạn hạn chế. Đó mới chính là điều nhà tuyển dụng cần! Cẩm Huyền Báo Bạc Liêu
