Các dạng thức tình yêu trong phạm vi bài viết này dựa trên thuyết tam giác tình yêu của nhà tâm lý học nổi tiếng người Mỹ Robert Sternberg. Thuyết tam giác tình yêu đưa ra 3 nhân tố chính tạo nên tình yêu bao gồm: Sự gần gũi, niềm đam mê và sự cam kết. Sự gần gũi – Mức độ mà một cặp đôi có được một sự đồng cảm, thân thiết, cởi mở và hiểu biết lẫn nhau. Sự gần gũi giúp liên kết hai người với nhau dù họ có yêu nhau hay không. Càng có nhiều điểm tương đồng thì mức độ thân thiết càng cao. Sự thân thiết và cởi mở giúp giảm thiểu các hiểu lầm không cần thiết và giữ hai người vẫn ở bên nhau ngay cả khi đam mê không còn nữa. Niềm đam mê – Mức độ mà một cặp đôi có được sự lãng mạn, đam mê và hấp dẫn về thể xác trong chốn phòng the. Đam mê là thành phần đặc trưng của tình yêu, đem lại cho nó sự quyến rũ bí ẩn. Bằng lực hấp dẫn kỳ lạ của mình, đam mê kéo hai người lại gần nhau với những cảm giác bức rứt khó chịu khi họ ở xa. Ghi nhận cho thấy não con người tạo ra hợp chất lạ khi hai người đam mê ở gần nhau, gây nên cảm xúc dễ chịu mà bình thường không có. Đó là vị ngọt độc đáo của tình yêu. Cam kết – Thể hiện ước muốn và sự sẵn sàng duy trì mối quan hệ chung thủy một vợ, một chồng; cùng nhau chia sẻ những thành quả và cùng xây dựng kế hoạch của cuộc sống cả trong ngắn hạn và dài hạn. Đam mê bí ẩn thoát ẩn thoát hiện, còn sự gần gũi thân mật giúp liên kết hai người nhưng chưa đủ sức gắn hai người thành một. Tình yêu cần nhân tố quan trọng để gắn hai người thành một và đó chính là sự cam kết. Các dạng thức tình yêu: Ba thành phần của tình yêu kết hợp với nhau tạo nên những mẫu tình yêu khác nhau: lãng mạn, đam mê, khờ dại hay quý mến…. Trong một quan hệ yêu đương, ở những giai đoạn khác nhau có thể thuộc các mẫu tình yêu khác nhau tùy thuộc vào sự nổi trội của thành phần nào. Các thành phần này của tình yêu không tồn tại vĩnh cửu, cũng không kết hợp với nhau một cách cố định và luôn có sự chuyển biến trong suốt cuộc sống lứa đôi, đó chính là tính chất động của tình yêu. Theo tác giả Robert Sternberg, một mối quan hệ chỉ dựa vào một yếu tố đơn lẻ thì sẽ có ít khả năng tồn tại hơn mối quan hệ được đặt nền tảng dựa trên hai yếu tố hoặc nhiều hơn. Theo Robert Sternberg, “Đam mê nhanh chóng phát triển và nhanh chóng lụi tàn. Sự gần gũi phát triển chậm hơn, và sự thề hứa cam kết từ từ phát triển.” 1. Thích hay Tình bạn (Gần gũi) Những cặp đôi theo mẫu Thích hay Tình bạn chia sẻ một sự thân mật sâu sắc – cảm xúc mạnh mẽ về sự gần gũi, và một sự gắn bó dựa trên sự hiểu biết chân thực về nhau. Mẫu Thích hay Tình bạn biết rõ những thói tật, những điểm mạnh và lỗi lầm của người kia nhưng vẫn chấp nhận nhau bất chấp những điều đó. Những cặp đôi theo kiểu này có thể từng là bạn bè của nhau trước khi trở thành vợ chồng, hoặc là họ đã đạt tới mức tình cảm này sau một thời gian phát triển và trở nên gắn bó mật thiết. Trong khi mẫu Thích hay Tình bạn có rất nhiều sự thân mật và sự gần gũi, mối quan hệ của họ thường thiếu sự đam mê, sự trao gửi và sự trung thành lâu dài. Việc này có thể là do mối quan hệ vẫn còn mới mẻ, họ đã có sự khởi đầu tốt đẹp, có một sự thân mật sâu sắc và sự đam mê và ham muốn thể xác vẫn đang phát triển nhưng chưa đến mức có thể đưa ra một quyết định liệu người kia có thể là “một nửa duy nhất” hay không. Ngược lại, nếu họ đã chính thức yêu nhau hay đã là vợ chồng thì cặp đôi này có thể đang đứng ở ngã tư đường nơi họ vẫn quan tâm sâu sắc tới nhau, nhưng chưa chắc chắn là họ sẽ đi về đâu vào thời điểm này. Sự đam mê có thể được nhen nhóm lại và sự cam kết trao gửi được làm mới lại nếu cả hai cùng mong muốn. Cặp đôi này cần cố gắng để tái kết nối trong phòng ngủ và phát triển cảm giác lãng mạn để đi xa hơn một tình bạn gần gũi. Để đáp lại, việc này sẽ có thể giúp làm cho cặp đôi này có tiềm năng lâu dài để trở nên gắn bó với nhau hơn. 2. Nóng Bỏng Đam Mê (Đam mê) Những người thuộc nhóm này thì lúc nào cũng hừng hực lửa tình. Lãng mạn, sự hấp dẫn về thể xác, sự mong muốn về tình dục luôn tràn đầy đối với những cặp đôi thuộc nhóm Nóng bỏng đam mê mà ngay khi mới gặp lần đầu tiên đã không thể buông rời tay khỏi người bạn của mình. Một vài cặp vợ chồng thậm chí còn thú nhận rằng đó là sự cuốn hút hoang dại khi họ gặp nhau lần đầu tiên, như hai sức mạnh không thể cưỡng lại được đã va chạm vào nhau tạo nên một vụ nổ bùng cháy đam mê. Những cặp đôi nhóm Nóng bỏng đam mê biết cách làm thế nào để thêm gia vị cho mối quan hệ của họ. Sự lãng mạn không đơn thuần chỉ là tính cách hay cảm xúc, hơn hết nó còn là nghệ thuật yêu thương. Những người này là những Romeo và Juliet của thế giới, những người luôn làm cho bạn tình của mình cảm thấy được quan tâm mỗi ngày, thay vì chỉ giới hạn những cuộc dạo chơi tình ái trong những dịp đặc biệt. Người ta dặn dò khuyên bảo đối với nhóm người thuộc nhóm này phải nên thận trọng, vì sự đam mê mà thiếu sự cam kết và sự gần gũi thì sẽ có nguy cơ làm con người ta trở nên mụ mẫm. Chỉ sự đam mê thôi thì không đủ để giữ cặp đôi ở bên nhau, bởi vì một trong hai người trong mối quan hệ này sẽ có thể đi tới một cái mức mà họ mong muốn một điều gì đó sâu xa hơn. Sự đam mê có thể phát triển nhanh chóng hơn sự gắn bó và sự gần gũi, nhưng nó cũng nhanh chóng lụi tàn nếu nó không có nền tảng để nâng đỡ. Trừ khi một mối quan hệ lâu dài và tất cả đi với nó phải là một mục đích, có nhiều điều cần thiết hơn chỉ là sự đam mê để giữ cho cặp đôi ở với nhau lâu dài. 3. Tình yêu nâng đỡ (Cam kết) Như cái tên của nó hàm ý, Tình yêu nâng đỡ là để dành cho nhau cả trong những lúc thăng hoa, tốt đẹp hay những lúc khó khăn, suy sụp. Những cặp đôi này luôn giữ được sự cam kết dành cho nhau, bất kể có điều gì xảy ra trong mối quan hệ hoặc có sự cám dỗ nào xuất hiện trên con đường của họ. Bất kỳ điều gì sẽ xảy ra trong tương lai, họ vẫn có kế hoạch gắn bó với nhau. Trong khi những cặp đôi thuộc mẫu này hoàn toàn dành trọn vẹn cho mối quan hệ của họ, mẫu tình yêu này thường thiếu sự đam mê và sự thân thiết. Có một số kịch bản dẫn đến mẫu này. Họ có thể ở bên nhau vì những lý do thực tế, hoặc là vì sự thuận lợi dành cho họ, nhưng sự đam mê và sự thân thiết thì có khả năng phai nhạt dần theo thời gian. Nó cũng hàm ý là đôi bạn này được đến với nhau vì những lý do khác ngoài tình yêu (như là trường hợp những đám cưới được gia đình thu xếp), nhưng ngay cả trong những trường hợp này, sự đam mê và sự thân thiết gần gũi có thể nảy nở theo thời gian. Mặc dù Mẫu tình yêu nâng đỡ có khả năng chịu được sự thử thách của thời gian, chính chất lượng của tình yêu sẽ khác biệt so với những mẫu tình yêu khác. Việc này không có ý nói rằng một mối quan hệ dựa trên sự trung thành và chung thủy là bị giới hạn trở nên thiếu hạnh phúc hay xa cách cảm xúc. Những Tình yêu nâng đỡ cùng nhau đối mặt với những vấn đề, điều mà cuối cùng sẽ làm cho họ ngày càng thân thiết và gắn bó chặt chẽ với nhau hơn. 4. Tình yêu lãng mạn (Gần gũi + Đam mê) Những cặp đôi thuộc mẫu Tình yêu lãng mạn có lợi thế về một sự đồng điệu cả về tình cảm và thể xác. Niềm đam mê rực cháy cộng với sự thân mật, gần gũi đến mức cả hai có thể chia sẽ mọi điều thầm kín nhất. Những cặp đôi theo mẫu này rõ ràng đã đạt tới mức mà họ thường lao vào nhau một cách cháy bỏng không gì có thể ngăn cản. Tình cảm và sự lãng mạn của họ dành có nhau có thể thách thức những đôi uyên ương vượt thời gian như Romeo và Juliet,Parisvà Helen, hoặc Cleopatra với người tình Mark Antony của nàng, những đôi tình nhân sống mãi với thời gian. Có một điều mà những cặp đôi có mẫu Tình yêu lãng mạn còn thiếu như hàm ý ở trên, đó là sự cam kết trao gửi. Mặc dù tình cảm sâu sắc của họ là tiền đề quan trọng để có thể dẫn tới một mối quan hệ có cam kết gắn bó lâu dài nhưng việc này chỉ có thể xảy ra nếu cả hai người đều sẵn sàng thực hiện mọi nỗ lực một cách tỉnh táo để gắn chặt với nhau và chung thủy với nhau về lâu về dài. Rủi thay, rất khó để giữ vững được sự đam mê và sự thân thiết nếu một bên đối tác không sẵn sàng cho một sự cam kết, vốn là một vấn đề chung trong nhiều mối quan hệ. Những cặp đôi thuộc mẫu này có tiềm năng trở thành một mối tình tuyệt vời, nhưng vẫn còn những khó khăn phải đương đầu. 5. Tình yêu bầu bạn (Gần gũi + Cam kết) Mặc dù đây không phải một mối quan hệ đầy đam mê theo kiểu “lấy trộm xiêm y của em vẫn cảm thấy chưa đủ”, Tình yêu bầu bạn là những người bạn rất tri kỷ và gắn bó với nhau rất chặt chẽ và sâu sắc. Họ chia sẻ mọi vấn đề và có một sự ràng buộc không thể phá vỡ giúp cho họ vượt qua những rắc rối mà nhiều mối quan hệ phải đối mặt, Tình yêu bầu bạn thường nhận ra rằng cùng với thời gian và cùng nhau vượt qua những sóng gió như vậy càng làm cho mối quan hệ tình cảm của họ vững chắc hơn. Những cặp thuộc mẫu Tình yêu bầu bạn tin tưởng nhau một cách tuyệt đối và sẵn sàng dỡ bỏ những hàng rào cảm xúc để cho bạn tình thấy bản ngã không gọt giũa, không bị kiểm duyệt của mình. Họ không dễ bị những cám dỗ và họ cam kết gắn bó với bạn tình. Việc không đủ đam mê trong chuyện phòng the có thể không phải là điều quan tâm của họ, hoặc là nếu đó là vấn đề mà họ mong muốn cải thiện, nó cũng không hề ảnh hưởng tới mối quan hệ cảm xúc của họ, vốn dĩ vượt xa hơn nhiều so với một mối quan hệ chỉ thuần về tình dục. Những cặp đôi có thể trở thành Tình yêu bầu bạn theo thời gian nếu sự đam mê và sự lãng mạn trở thành ít ưu tiên hơn, đó là điều có thể xảy ra nếu họ có con, hoặc có những trách nhiệm về mặt cá nhân hay về nghề nghiệp. Việc này có thể xảy ra một cách tự nhiên theo thời gian. Tuy nhiên Tình yêu bầu bạn vẫn có thể duy trì một mối quan hệ lâu dài đầy sự quan tâm và yêu thương, vì vậy chừng nào mà họ còn thật lòng với nhau họ sẽ mong muốn được đốt cháy lại niềm đam mê hoặc sẽ làm gia tăng mức độ của sự lãng mạn. Điều quan trọng cần lưu ý là nếu cặp đôi thuộc nhóm này mà chỉ mới quen nhau, họ có thể đơn giản chưa đạt tới mức sẵn sàng để thiết lập một sự mật thiết về mặt tình dục hoặc là đã quyết định chờ đợi cho tới thời điểm thích hợp – có đủ tất cả mọi yếu tố để tạo nên một sự gắn kết ngọt ngào. 6. Tình yêu khờ dại (Đam mê + Cam kết) Đó là mẫu tình yêu của nhiều mối quan hệ kiểu Holywood. Hai người gặp nhau, sự đam mê của họ dành cho nhau trở thành một sức mạnh không thể cưỡng lại và không thể điều khiển, tạo ra một cảm giác mạnh mẽ rằng mối quan hệ của họ dường như là một cái gì đó đã được định trước. Trái tim đã lấn át lý trí trong những trường hợp này, và cặp đôi đã quyết định rằng họ thuộc về nhau, cùng nhau đi tới lễ kết hôn để duy trì cảm giác tuyệt vời này mãi mãi. Không nghi ngờ gì là vài mối tình thuộc mẫu Tình yêu Khờ dại đã xảy ra trong thực tế. Những cặp đôi này không thể chịu được việc xa nhau dù chỉ là một phút! Tuy nhiên, những mối quan hệ mà không có sự gắn kết thân thiết có thể dẫn tới một kết cục chia ly tiềm tàng. Cặp đôi có thể nhận ra rằng, một khi trái tim cháy bỏng yêu đương của họ đã bớt sôi sục thì họ sẽ nhận ra có ít điểm chung để duy trì hay tạo ra sự gắn bó, và cuối cùng họ sẽ không thể nào chấp nhận được những điểm yếu của nhau, bất kể tới sự đam mê họ dành cho nhau. Những cặp đôi thuộc vào nhóm này cần làm trái tim mình dịu êm một chút và để cho lý trí nắm quyền trong giây lát. Nếu họ thiên về việc hành động một cách bốc đồng thì có thể sẽ chỉ có được một mối tình tốc hành và ngắn ngủi. Thật ra những cặp đôi thuộc mẫu Tình yêu khờ dại có thể tạo ra một mối quan hệ lâu dài nếu họ để cho cái đầu tỉnh nắm ưu thế. Sau khi hiểu biết về nhau nhiều hơn, họ có thể có được những điểm chung sâu sắc hơn và những sự khác biệt đáng khen ngợi, nhưng để trở nên thật sự gần gũi và thân mật thì không hẳn dễ dàng – đây là một yếu tố cần phải được phát triển qua thời gian. 7. Tình yêu đích thực (Gần gũi + Đam mê + Cam kết) Tình yêu hoàn hảo có thể chỉ là lý tưởng, nhưng mẫu Tình yêu đích thực gần như tương đồng với mẫu tình yêu này. Những cặp vợ chồng thuộc mẫu này có mối quan hệ được xây dựng trên một nền tảng vững chắc của tình cảm nồng nàn, sự gắn bó chặt chẽ giữa hai người với nhau và được sưởi ấm với một sự đam mê tươi sáng. Ngay cả khi gặp khó khăn thì những cặp đôi thuộc mẫu Tình yêu đích thực có thể chịu đựng mọi phong ba bão táp, vẫn tồn tại một cách vững chắc. Thông thường đó là một mối quan hệ trở nên ngày một tốt hơn qua thời gian, để mặc cho những người ngoài cuộc băn khoăn tự hỏi về điều bí mật nào đã giúp họ yêu nhau lâu dài như vậy. Mặc dù đây là mẫu tình yêu mà nhiều cặp vợ chồng nhắm tới, nhưng nó cũng chính là một mẫu tình yêu khó khăn nhất để duy trì. Mối quan hệ của Tình yêu đích thực cần sự nỗ lực và nhiệt tình từ cả hai người. Có thể tóm tắt rằng “Tình yêu cần có sự khoan dung không giới hạn”. Mặc dù Tình yêu đích thực là mối tình chắc chắn nhất có khả năng đứng vững trước thử thách của thời gian nhưng cả hai cần chú tâm nuôi dưỡng cả ba yếu tố xây dựng nên nó – sự gần gũi, niềm đam mê và sự cam kết. 8. Tiến tới Tình yêu (Không có thành phần nào quá cao hoặc quá thấp) Những cặp đôi theo kiểu Tiến tới Tình yêu chưa có nhiều ràng buộc. Họ có khả năng xoay chuyển mối quan hệ hiện tại thành một quan hệ yêu thương lâu dài, nhưng hiện thời nó không có một đặc điểm nào rõ ràng cả tích cực và tiêu cực. Tất cả những nhân tố cấu thành tình yêu đều có đủ cả - tình cảm thân thiết, sự đam mê, sự mong muốn được gắn bó cùng nhau, nhưng không có gì có vẻ vững chắc vào lúc này. Việc này có thể hoặc là do cặp đôi này đang còn ở giai đoạn tìm hiểu về nhau và vẫn còn những chuyện cần biết nhau rõ hơn, hoặc là cặp đôi này thiết lập một mối quan hệ và hiện đang đi đến một ngã tư đường nhưng chưa biết sự việc sẽ đi theo hướng nào. Cũng có thể là cặp đôi đã cùng nhau tạo được mối quan hệ mà họ cho là tốt đẹp, ngay cả khi nó không chứa tất cả những yếu tố cần thiết tới mức hoàn hảo. Thực tế thì tình yêu cũng không cần phải là hoàn hảo, nếu cả hai người cảm thấy thỏa mãn với vị trí của mối quan hệ hiện tại, thì cũng cũng không cần thiết để sửa chữa những gì không đổ vỡ. Như cái tên của nó hàm ý, Tiến tới Tình yêu vẫn có tiềm năng để phát triển, tạo ra một sự gắn kết sâu sắc hơn, và để cho sự lãng mạn và sự đam mê đơm hoa. Lợi thế của nhóm này so với những nhóm khác là ở chỗ họ có đủ mọi thứ cần thiết để làm cho mọi việc xảy ra nếu họ mong ước mang mối quan hệ của họ lên một mức kế tiếp – mặc dù họ có thể chỉ thích đi theo dòng đời bình thường và để cho mọi việc xảy ra theo nhịp độ tự nhiên. 9. Khách lạ trong đêm (Không có cả ba thành phần) Mẫu Khách lạ trong đêm có thể là kết quả của một trong hai kịch bản: cặp tình nhân chỉ vừa mới gặp và không chắc là đã có một sự gắn kết nào, hoặc là họ đã từng ở bên nhau một thời gian và rồi điều kỳ diệu đã biến mất theo làn khói. Với Khách lạ trong đêm, cả ba thành phần chính yếu của tình yêu chân thực và tuyệt vời đều thiếu vắng: sự gần gũi, niềm đam mê và sự cam kết. Nếu nó là mối quan hệ của một cặp vợ chồng đã gắn bó với nhau nhiều năm thì đó là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng. Nó không phải là vấn đề từ trên trời rơi xuống, giống như việc bạn thức dậy và thấy rằng đang có một người lạ nằm trên giường của bạn. Sự gần gũi, niềm đam mê và sự cam kết có nhiều khả năng đã bắt đầu phai nhạt dần một cách từ từ nhưng liên tục. Mối quan hệ dường như đã đến lúc mà cả hai cần phải ngồi xuống và suy tính thực sự xem họ có cần phải nỗ lực hết sức để giải quyết những vấn đề của họ, hay là đơn giản là cả hai trái tim đã không còn quan tâm tới việc đó nữa. Nếu đây là cặp chỉ mới quen nhau thì mối quan hệ có thể vẫn đang ở giai đoạn phát triển. Có vẻ mới chỉ có một sự kết giao ban đầu vào lúc này, và khi họ biết nhau nhiều hơn, hy vọng sự kết giao đó sẽ trở nên sâu sắc hơn. Điều quan trọng phải nhớ là chỉ có sự gần gũi và sự cam kết phát triển vào thời gian này còn sự đam mê vẫn chưa xuất hiện ngay, nó có thể sẽ phát triển khi cặp đôi hiểu nhau rõ hơn. Sự kết giao sâu đậm hơn là cái tạo nên sự bền lâu và giữ được mối quan hệ vững chắc qua thời gian. Nếu những cảm giác này không thể phát triển được thì tình yêu của cặp đôi đó sẽ không bao giờ nảy nở được.
