Trên thực tế, vấn đề khó cải thiện nhất của đề án Dạy học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân vẫn là đội ngũ giáo viên. Nghe, nói tiếng Anh vẫn là những kỹ năng yếu nhất của cả giáo viên và học sinh Mới chuẩn ở... bằng cấp Theo thống kê của Bộ GD&ĐT, đến hết tháng 6/2012, nếu áp theo khung tham chiếu châu Âu, toàn quốc chỉ có 1.062/11.784 giáo viên tiếng anh tiểu học đạt trình độ B2, 2.785 giáo viên đạt B1. Con số này quá ít ỏi so với tỷ lệ 60,17% giáo viên tiếng Anh hiện nay có trình độ ĐH và sau ĐH trong nước. Ông Nguyễn Ngọc Hùng, Trưởng bộ phận thường trực của đề án Ngoại ngữ quốc gia 2020 - Bộ GD-ĐT, nhận định khiếm khuyết của giáo viên thể hiện trên tất cả các mặt nghe, nói, đọc và viết. Chính vì thế, các chương trình đào tạo và bồi dưỡng tiếng Anh của đề án phải tập trung phát triển cả 4 kỹ năng này cho giáo viên. Tình trạng giáo viên không đạt chuẩn xảy ra ở tất cả các địa bàn trong cả nước, trước tình hình đó các giáo viên cũng đôn đáo tìm gia su tai nha cho mình. “Hiện tượng giáo viên giỏi chỉ tập trung ở một số trường chuyên hoặc trường chất lượng cao là có thật”, ông Hùng nói. “Ngại” nói tiếng Anh với người nước ngoài Cách đây hơn một năm,học sinh lớp 7 Trường THCS Đoàn Thị Điểm (Q.3, TP.HCM) phản ánh với Ban giám hiệu việc giáo viên tiếng Anh của lớp phát âm sai, viết sai chính tả, sai ngữ pháp. Thậm chí, khi nói chuyện với người nước ngoài, giáo viên này cũng không nghe được và học sinh phải dịch, chuyển ý cho câu chuyện của thầy cô mình. Bà Lê Thúy Hòa, Hiệu trưởng Trường THPT Thái Bình, quận Tân Bình, TP.HCM, cho biết: “Các giáo viên thử việc tại trường đều tốt nghiệp sư phạm tiếng Anh, thậm chí có giáo viên tốt nghiệp loại khá giỏi. Nhưng khi có khách nước ngoài, giáo viên nào cũng ngại, không dám giao tiếp. Đến khi trường nhờ một cô giáo được đánh giá là giỏi nhất tiếp đoàn và làm phiên dịch thì cô này cũng rất khổ sở”. Nhận định về chất lượng giáo viên tiếng Anh hiện nay, nguyên Trưởng phòng GD quận Tân Phú, TP.HCM, nhớ lại: “Mỗi năm, khi tuyển giáo viên tiếng Anh, Phòng đều có phỏng vấn và thường xuyên tiếp nhận những ý kiến phản hồi của phụ huynh về chất lượng giảng dạy. Qua nhiều năm, cho thấy đa phần giáo viên tiếng Anh mắc lỗi về phát âm”. Chất lượng giáo viên tiếng Anh ở Hà Nội cũng bộc lộ nhiều hạn chế ở kỹ năng nghe, nói và phát âm. Nhưng bù lại cũng không ít các trung tâm gia sư hà nội, trung tâm ngoại ngữ tốt được tạo ra cho cả học sinh sinh viên và người đi làm. Kết quả khảo sát của UBND TP.Hà Nội vào đầu năm nay cho thấy chỉ có khoảng 40% giáo viên ngoại ngữ nghe và hiểu bài do chuyên gia gia sư ở hà nội giảng dạy, 30% hiểu được 50% bài giảng bằng tiếng nước ngoài, còn 30% gần như không hiểu, phải phiên dịch sang tiếng Việt. Vừa thiếu vừa yếu Tỉnh Hà Nam, một trong những địa phương tham gia triển khai đề án ngay từ giai đoạn đầu cũng trong tình trạng giáo viên vừa thiếu vừa yếu. Hiện toàn tỉnh có 655 giáo viên tiếng Anh ở cả 3 cấp học. Nếu xét về bằng cấp, tất cả đều đạt chuẩn và trên chuẩn theo quy định. Tuy nhiên, trong đợt khảo sát năng lực giáo viên tiếng Anh do Bộ GD&ĐT tiến hành, toàn tỉnh chỉ có 12/648 giáo viên tham gia khảo sát đạt yêu cầu. Đáng quan tâm hơn, ở bậc THPT có 100% giáo viên đều được đào tạo trình độ ĐH chính quy lại không hề có người nào đạt chuẩn. Tỷ lệ giáo viên dưới chuẩn hai bậc trở xuống ở THCS xấp xỉ 40%, tiểu học và THPT trên 55%. Trong đó, nghe là kỹ năng yếu nhất, đọc cũng chỉ đạt mức trung bình. Để đánh giá được trình độ của giáo viên người gia su gioi định hướng cho các em học sinh, Sở GD&ĐT TP.HCM đã tổ chức khảo sát bài thi gồm kỹ năng nghe, đọc, viết và các kiến thức ngữ pháp, từ vựng, ngữ âm theo chuẩn của Nhà xuất bản Oxford. Thi vấn đáp trực tiếp với giáo viên bản ngữ về kỹ năng nói. Có khoảng 1.756 giáo viên tiếng Anh các cấp tham gia khảo sát. Ông Văn Công Sang, Trưởng phòng Tổ chức cán bộ của Sở, cho biết: “Kết quả cụ thể chúng tôi không thể công bố vì ảnh hưởng đến uy tín của giáo viên, nhưng có thể nói rằng khoảng 700 giáo viên tiểu học (trong 756 giáo viên tham gia - PV) phải đào tạo lại”. Theo thông tin tìm hiểu, chỉ có 5% giáo viên của 2 bậc học còn lại đạt chuẩn. Chẳng hạn huyện Nhà Bè chỉ có 1/20 giáo viên khảo sát đạt chuẩn. Gần 100 giáo viên tiểu học và THCS của quận 5 tham gia khảo sát không đạt chuẩn. Toàn quận 4 chỉ có 3 giáo viên đạt chuẩn, quận 10 có 10 người… Ông Nguyễn Ngọc Hùng cho rằng có nhiều lý do khiến giáo viên không đạt chuẩn trong các cuộc rà soát trình độ vừa qua, trong đó có các lý do chính: Môn tiếng Anh tiểu học trước đây là tự chọn, nơi nào có điều kiện thì tổ chức nên việc tuyển chọn giáo viên chưa được bài bản. Đại đa số giáo viên này học các hệ không chính quy tại các cơ sở tiếng Anh chất lượng chưa bảo đảm. Trước đây, giáo viên dạy tiếng Anh chỉ chú trọng chuẩn bị cho học sinh thi ngữ pháp, từ vựng và dịch nên lâu dần kỹ năng giao tiếp của thầy cô cũng bị mai một. Một số trường sư phạm chưa bảo đảm chất lượng đầu ra cho sinh viên tốt nghiệp ngành tiếng Anh.
